Obezite, insan vücudunda bulunan yağ miktarının ciddi oranda riziko oluşturacak şekilde artmasıdır. Bu olay, neticeninde ölüm olaylarının artması kaçınılmaz olan karakterize bir hastalıktır.
Dünya Sıhhat Örgütü tarafında belirlenen sınıflandırma sayesinde kişiler kendi vaziyetleri ile ilgili bilgi edinebilirler. Bu sınıflandırmaya göre; vücut kitle endeksi 18.5’in altında olanlar az kilolu, 18.5-24.9 aralığında olanlar normal kilolu, 25-29.9 aralığında olanlar fazla kilolu, 30-39.9 aralığında olanlar obez ve 40.5’in üzerinde olanlar ise süper obez olarak tanımlanır. Vücut kitle endeksi, vücut ağırlığının (kilogram cinsinden) boy uzunluğunun (metre cincinden) karesine ayrılmasıyla bulunur. (kilogram/cm2)
Yaşantının ileri bölümlerinde olabilecek rizikolar açısından obezitenin vücutta oluşturduğu yağlanmanın dağılımı çok ehemmiyetlidir. Gövde ve karın bölgesinde biriken yağlar, kalp rahatsızlıkları, yüksek tansiyon ve diyabet gibi hastalıkların ortaya çıkmasında ehemmiyetli oranda tesirlidir. Bu şekilde başka bir deyişle gövde ve karın bölgesinde yağ birikmesi şeklinde oluşan obeziteye elma tipi vücut yağlanması denir. Metabolizmada olabilecek belirtiler itibariyle yüksek risk grubunda olan bu hastalarda karın çevreninde bariz bir gövdesel yağlanma oluşumu söz konusudur.
Obezite sıhhatsiz ve balanssız beslenme şartları neticeninde ve hareketsiz bir yaşantının nedeni olarak ortaya çıkmaktadır. Yüksek kalorili yiyeceklerden sık sık tüketilmesi, fiziksel olarak hareketsiz bir hayat tarzının benimsenmesi, bilhassa batı tipi beslenme (fast food) şekilleri, glisemik indexi yüksek olan besinleri tüketme (pirinç,çikolata, şekerlemeler,arıtılmış edilmiş şekerler vs) obezitenin tetikleyicisi konumundadır. Avrupa ülkelerinde, batı tipi beslenme tarzının ana öğesi fastfoodlar ve hareketsizlik obezitenin en ehemmiyetli nedenlerindendir.
Şunu da belirtmek gerekir ki obez çocukların 1/3 ü, obez adölesanların ise takriben olarak %80 i erişkin yaşa eriştiklerinde obez kalmaktadır. Erişkin dönemde obez olanların 1/3 ünde obezite küçüklük çağında başlamaktadır. Düşük veya iri doğumlar da aynı şeklide obezite için rısk etkenleri arasındadır.
Obezite Nedenleri (Etyolojisi)
- Genetik Etmenler : Her 2 ebeveyni de obez olan çocuklar %80, sadece 1 ebeveyni obez olan çocuklar ise %40 obezite rizikosu altındadır. Ayrı olarak genetiğin hormonal balans ve işlev düzenine tesiri olduğu da gösterilmiştir.
- Etrafsal Etkenler: Genetiğe ilave olarak etraf tesirleri de oldukça ehemmiyetlidir.
- Beslenme: Anne sütünü en başından beri düzenli emen (2 sene) çocuklarda obezite rizikosu oldukça düşüktür. Diğer taraftan yukarıda söz edildiği gibi glisemik indexi yğksek besinler ve batı tipi beslenme ehemmiyetli risk etkenleri arasındadır.
- Psikolojik Etmenler: Psikolojik etmenler aşırı insülin salınımı ve hızlı hipoglisemik tesirlerinden dolayı yeme içme gereksinimini artırabilir. Ayrı olarak kortizol gibi hormonlarla da irtibatlıdır.
- Hareketsizlik : Sosyoekonomik düzeyi yüksek toplumlar, rahat hayat şartlarına ve hareketsizliğe bağlı olarak kilolu olabilir.
Obeziteden kurtulmak için beslenme alışkanlıkları değiştirilmeli, daha hareketli bir yaşantı benimsenmelidir. Yüksek kalorili ve aşırı yağlı besinler yerine daha sıhhatli olan sebze meyve tüketimi artırılmalıdır. Düzenli olarak egzersiz yapılmalı ve şayet varsa araba bağımlılığı giderilmelidir. Yürünebilecek mesafelerde netlikle arabadan uzak durulmalıdır. Hem de bir bisiklet aracılığıyla daha uzak mesafeler de spor yaparak kat edilmelidir. Bunlara karşın kilo verilemiyor iseniz doktorunuza müracaat edebilirsiniz.
